Ya yasak, ya da yazsak

*Sosyal medyanın bireylere, şirketlere, devletlere ve sivil toplum kuruluşlarına açtığı yolların sınırı yok fakat bu açılan yollar riskleri de getiriyor. Paylaşımların kontrolü çok zor olduğu için bazı yönetimler çareyi toptan yasaklamakta çözer. Sosyal medya günümüz dünyasında en güçlü iletişim aracı. Tek bir tıkla bilgi ve fikirlerin milyonlarca kişiye ulaşması kısa bir süre öncesine kadar neredeyse imkânsızdı. Sosyal medya insanlar arası etkileşimi artık geri dönülemeyecek şekilde değiştirdi. Özellikle Z kuşağı olarak adlandırılan 2000 sonrası doğan gençler arasında sosyal medya X kuşağında olduğu gibi ilkokul arkadaşlarını tekrar bulmanın ya da Y kuşağı gibi mesajını daha geniş kitlelere ulaştırmanın çok ötesine geçmiş durumda. Sosyal medya Z kuşağı için yaşı daha ileri olan insanlar gibi sonradan öğrenilen bir dil değil neredeyse anadili konumunda. Bu kuşak beğenisini, öfkesini, kaygılarını, ümitlerini, korkularını kısacası her türlü fikir ve duygularını sosyal medya üzerinden göstermeye ve bunlara kitlesellik kazandırmaya çok yatkın.

**Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'nun sitesinde yer alan bilgiye göre Roblox isimli oyuna Türkiye'de erişim yasağı getirildiği açıklandı. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı yaptığı açıklamada erişim yasağının Adana 6. Sulh Ceza Hâkimliği kararıyla alındığını belirtti. Roxlox'un neden kapatıldığına ilişkin Adalet Bakanı Tunç'tan açıklama geldi. Çocukların istismarına neden olacak içerikler barındırması sebebiyle Roblox isimli oyun platformuna ve uygulama marketlerindeki linklerine, Adana Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen soruşturma kapsamında İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda belirtilen hususlar çerçevesinde Adana 6. Sulh Ceza Hâkimliğince erişim engeli getirilmiştir. Unutulmamalıdır ki Türkiye Cumhuriyeti, bir Hukuk Devletidir. Devletimiz, Anayasamıza göre çocuklarımızın korunmasını sağlamak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. Geleceğimizin teminatı çocuklarımızın üstün yararının gözetilmesi, onların korunması ve desteklenmesi herkesin görevidir. Türkiye, dünyadaki gelişmeleri yakından takip eden, teknolojiyi en iyi şekilde kullanan ülkelerin başında gelmektedir. Ancak teknolojinin olumsuz yönde kullanılması asla kabul edilemez.

**Cumhurbaşkanı Erdoğan, sosyal medya platformlarına tepki gösterdi. Sosyal medya şirketlerinin militanlaştığını söyleyen Erdoğan, İsrail’i eleştiren basit bir cümleye bile hemen sansür uygulamayı kendileri için görev addettiler dedi. Ülkemizde bir günlük milli yas ilan ederek Filistin halkıyla dayanışmamızı gösterdik. Bazı cibilliyeti bozuk olanlar bizim ona gösterdiğimiz bu ilgiyi hazmedemedi. Biz sizden mi izin alıp da bunların kararını verecektik? Biz milletimizden gerekli izni aldık ve adımlarımızı da buna göre atıyoruz. Sosyal medya şirketleri militanlaştılar. İsrail’i eleştiren basit bir cümleye bile hemen sansür uygulamayı kendileri için görev addettiler. Filistinli şehitlerin fotoğraflarına tahammül edemeyip anında yasaklayan, bunu da özgürlük olarak pazarlayan bir dijital faşizm ile karşı karşıyayız. Heniye’nin şehadeti bize düşünce ve ifade hürriyetinin sınırlarını batılı ülkelerde İsrail’in kaprislerinin belirlediğini göstermiştir. Amerika ve Avrupa'daki kurallara uyma noktasında gösterdikleri özeni mesele Türkiye olunca, vatandaşlarımızın mağduriyeti olunca, bizdeki katalog suçlarla mücadele olunca bilinçli bir şekilde esirgiyorlar. Arzu edilen iş birliğini henüz tam manasıyla tesis edemedik. Türkiye egemenlik hakları çerçevesinde bir adım atıyor, bir tedbir uyguluyor ancak şirketlerden önce meselenin önüne arkasına bakmayan muhalefet partileri hemen ayağa kalkıyor. Sosyal medya platformlarının rezilliklerini eleştirmeyenler, bu platformların estirdikleri faşizme laf etmeyenler nefes nefese klavye başına geçip sosyal medya hesaplarından Türkiye’yi şikâyet sırasına giriyorlar. Sosyal medya platformlarının arz ettiği tehlikelere işaret etmek asla sansürcülük değildir. Asıl sansürcülük bunlara gözlerini kapamaktır. Biz böyle bir tutarsızlığın içinde yer almayacağız. Hükümet olarak bizim kimsenin özgürlüğüyle, ticaretiyle, hayat tarzıyla herhangi bir sorunumuz yok. Türkiye’nin haklı talepleri karşılanır, hassasiyetlerine saygı gösterilirse mesele zaten kendiliğinden hal yoluna girecektir.

***Dünya genelinde sosyal medya üzerinde yasaklar uygulayan ülkeler Kuzey Kore, Eritre, Çin, Suudi Arabistan, İran ve Hindistan.

Kuzey Kore sosyal medyayı yasaklayan ülkelerin tartışmasız ilk sırasında yer alıyor. Dahası yasaklar sadece sosyal medya ile sınırlı değil. Ülkede ziyaret edilebilen internet sitesi sayısı 30'un altında. Kuzey Kore'de Facebook, YouTube ve Twitter 2016 yılından beri yasaklı. Ülkedeki internet kullanımı ağırlıklı olarak hükümet görevliler ve askeri personele sunulmuş durumda. Halktan da çok sınırlı sayıda kişinin internet erişimi var ve onlar da devlet tarafından izin verilen yerel ağ üzerinden izinli sitelere girebiliyor.

Eritre Afrika'nın dış dünyaya en kapalı ülkesi olma unvanını taşıyor. 1993 yılında bağımsızlığını kazanmasından bu yana devlet başkanı sık sık hem Birleşmiş Milletler hem de Uluslararası Af gibi sivil toplum kuruluşları tarafından insan hakları ihlaliyle suçlanıyor. Ülkede mobil internet erişimi tamamen yasak ve sadece dial-up olarak adlandırılan telefon hatları üzerinden çok yavaş internet erişimine müsaade ediliyor.

Çin'deki sosyal medya kısıtlamaları dünyadaki en kapsamlı yasaklardan biri konumunda. Çin bu yasakları çok sayıda ve farklı isim altında yürürlüğe soktuğu hukuki ve idari kararlarla yapması da Pekin yönetimini ayrı bir kategoriye yerleştiriyor. Ülkede internet altyapısının gelişmiş ve kullanımının oldukça yaygın olmasına rağmen IP'lerin bloklanması, arama sonuçlarının filtrelenmesi, içeriklerin silinmesi hatta Çin karşıtı sorgulamaların yönlendirilmesi gibi uygulamalar yoğun olarak kullanılıyor. Bu nedenle 'Siber Çin Seddi' ifadesi yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Ülkede Google, Facebook, Twitter, Instagram'ın yanı sıra New York Times, Wikipedia gibi binlerce yurtdışı kaynaklı site yasaklı durumda.

Suudi Arabistan'da binlerce internet sitesi İslam inancına aykırı olduğu gerekçesiyle yasaklı durumda. Bunun yanı sıra kraliyet ailesini eleştiren içerikleri barındıran sitelere erişim de sık sık engelleniyor. Suudi Arabistan'daki tüm veri transferi İçişleri Bakanlığı tarafından kontrol edilen bir yönlendirici üzerinden geçiyor. Hükümet yasaklı sitelerin tercüme edilerek filtrelerden geçmesini sağlayan Google Translate ve Wikipedia gibi sitelere erişimi engelledi. YouTube ülkede yasaklı değil ama yerel şirketlerin bu platform üzerinde yayınladıkları içerikler sıkı denetim altında.

İran'da içeriklerin şifrelendiği sosyal medya uygulamalarının neredeyse tamamı yasaklandı. 2013 yılı itibariyle dünyada en fazla ziyaret edilen 500 sitenin yaklaşık yarısına İran'dan erişim engellenmiş durumda. Tahran yönetimi hükümet karşıtı gösteriler sırasında sık sık bölgesel ve geçici engellemelere başvuruyor.

Hindistan ülkede çok popüler olan TikTok'un da bulunduğu 59 Çin menşeli uygulamaya yasak getirdi.

*****Sonuç olarak, Ticaret Bakanlığınca 2024 yılında e-ticaret hacminin 3,4 trilyon Türk lirası ve işlem sayısının da 6,67 milyar adet olacağı öngörülüyor. 2023 yılında inşaat sektörünün gayrisafi yurtiçi hâsıla (GSYH) içindeki payı %5,6 iken, e-ticaret hacminin (E-GSYH) GSYH içindeki payı %6,8 oldu. Aynı yıl İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya, e-ticaret faaliyetinde bulunan işletmelerin en çok bulunduğu ilk 5 il olarak öne çıktı. En fazla kargo alan il de İstanbul olurken, İstanbul'u Ankara, İzmir, Bursa, Antalya ve Kocaeli takip ediyor. Instagram'a erişim yasağı uzadıkça Türkiye ekonomisi yara alıyor, Türk şirketleri daha az satış yapıyor, Türkiye'deki işletmeler zarar ediyor. Türkiye ekonomisine günlük maliyeti: 1,9 milyar lira. “Kamuda Tasarruf Paketi”nin toplam boyutu 100 milyar liraydı. Eğer Instagram sadece 52 gün kapalı kalırsa Türkiye tasarruf paketi kadar zarar edecek.